复次,应近善知识,近善知识者结使炽盛能得消灭。
我昔曾闻,素毗罗王太子名娑罗那,时王崩背,太子娑罗那不肯绍继,舍位与弟,诣迦旃延所求索出家。既出家已,随尊者迦旃延,诣巴树提王国,在彼林中住止。巴树提王将诸宫人,往诣彼林中眠息树下。彼尊者娑罗那乞食回还坐静树下,时诸宫人性好华果,诣于林中遍行求觅。娑罗那比丘盛年出家极为端正,尔时宫人见彼比丘年既少壮容貌殊特,生希有想,而作是言:“佛法之中乃有是人出家学道。”即绕边坐。时巴树提王既眠寤已,顾瞻宫人及诸左右,尽各四散求觅不得。王即自求所在追寻,见诸宫人绕比丘坐听其说法,即说偈言:
虽着鲜白衣,不如口辩说,
千女围绕坐,爱敬其容貌。
尔时彼王以瞋忿故语比丘言:“汝得罗汉耶?”答言:“不得。”“汝得阿那含耶?”答言:“不得。”“汝得须陀洹耶?”答言:“不得。”“汝得初禅、二禅乃至四禅耶?”答言:“不得。”尔时彼王闻是语已甚大忿怒,语尊者言:“汝非离欲人,何缘与此宫人共坐?”即敕左右执此比丘,剥脱衣服唯留内衣,以棘刺杖用打比丘。时宫人等涕泣白王:“彼尊者无有罪过,云何挝打乃至如是?”王闻是语倍增瞋忿挝打过甚。尔时尊者,先是王子,身形柔软不更苦痛,举体血流,宫人睹之莫不涕泪。尊者娑罗那受是挝打遗命无几,闷绝躄地,良久乃稣,身体遍破如狗𠶜啮,譬如有人蟒蛇所吸已入于口,实难可免,设还出口取活亦难。娑罗那从难得出亦复如是,张目恐怖又惧更打,举身血流不能着衣,抱衣而走,四望顾视,犹恐有人复来捉己。同梵行者见是事已,即说偈言:
谁无悲愍心,打毁此比丘?
云何出家所,而生勇健想?
云何都不忍,生此残害心?
无过横加害,实是非理人。
出家舍荣贵,单独无势力,
衣钵以自随,不畜盈长物。
是何残害人,毁打乃如是?
诸同学等扶接捉手,诣尊者迦旃延所,见娑罗那举声涕哭,生于厌恶,而说偈言:
如彼阎浮果,赤白青班驳,
亦有赤淤处,血流处处出,
谁取汝身体,使作如是色?
尔时比丘娑罗那,以己身破血流之处指示尊者,即说偈言:
如我无救护,单孑乞自活,
自省无过患,轻欺故被打。
巴树提自恣,豪贵土地主,
起暴纵逸心,恶鞭如注火,
用烧毁我身。我既无过恶,
横来见打扑,伤害乃致是。
尊者迦旃延知娑罗那其心忿恚,而告之言:“出家之法不护己身,为灭心苦。”即说偈言:
汝身既苦厄,云何生怨恨?
莫起瞋恚鞭,狂心用自伤。
娑罗那心生苦恼瞋相外现,如龙斗时吐舌现光亦如雷电,而说偈言:
和上应当知,瞋慢烧我心,
犹如枯干树,中空而火起。
出家修梵行,已经尔所时,
如我于今者,欲还归其家。
儜劣怯弱者,犹不堪是苦,
况我能堪忍,如此大苦事?
我今欲归家,还取于王位,
集诸象军众,覆地皆黑色。
瞋恚心炽盛,昼夜无休息,
犹如大猛火,焚烧于山野,
萤火在中燋,巴树提亦尔。
说是偈已即以三衣与同梵行者,涕泣哽咽礼和上足,辞欲还家,复说偈言:
和上当听我,忏悔除罪过,
我今必向家,心意无愿乐,
于出家法中,不得灭此怨。
时彼和上于修多罗义中善能分别最为第一,辞辩乐说亦为第一,而告之言:“汝今不应作如斯事。所以者何?此身不坚会归尽灭,是故汝今不应为身违远佛法,应当观察无常不净。”即说偈言:
此身不清净,九孔恒流污,
臭秽甚可恶,乃是众苦器。
是身极鄙陋,痈疮之所聚,
若少枨触时,生于大苦恼。
汝意迷着此,殊非智慧理,
应舍下劣志,如来所说偈,
汝今宜忆持。忿恚瞋恼时,
能自禁制者,犹如以䩛勒,
禁制于恶马。禁制名善乘,
不制名放逸。居家名牢系,
出家为解缚;汝既得解脱,
返还求枷锁,牢缚系闭处?
瞋是内怨贼,汝莫随顺瞋,
为瞋所禁制。佛以是缘故,
赞于多闻者,仙圣中之王,
汝当随彼语,今当忆多闻,
莫逐于瞋恚。若以铁锯解,
身体及支节,佛为富那等,
所可宣说者,汝宜念多闻,
如是等言语。当忆舍利弗,
说五不恼法。汝当善观察,
世间之八法。汝宜深校计,
瞋恚之过恶。应当自观察,
出家之标相,心与相相应?
为不相应耶?比丘之法者,
从他乞自活,云何食信施,
而生重瞋恚?他食在腹中,
云何生瞋恚?而为于信施,
之所消灭耶?汝欲行法者,
不应起瞋恚,自言行法人,
为众作法则,而起瞋恚者,
是所不应作。瞋忿恼其心,
而口出恶言,智人所讥呵,
是故不应为。诸有出家者,
应当具三事,调顺于比丘,
忍辱不起瞋,决定持禁戒,
实语不妄说,善修于忍辱,
不宜生瞋意。沙门种类者,
不应出恶言,应着柔和衣。
出家所不应,瞋出粗恶语,
犹如仙禅坐,抽剑着抱上。
比丘器衣服,一切与俗异,
瞋忿同白衣,是所未应作。
粗言同俗人,云何名比丘?
剃发除饰好,自卑行乞食,
作是卑下相,不断于憍慢。
若欲省憍慢,应弃秽恶心。
速求于解脱,身如彼射的,
有的箭则中,有身众苦加,
无身则无苦。如似关逻门,
击鼓着其侧,有人从远来,
疲极欲睡眠,至门皆打鼓。
未曾有休息,此人不得眠,
瞋于击鼓者。彼共多人争,
后思其根本,此本乃是鼓,
都非众人过,即起斫破鼓。
乃得安隐眠。比丘身如鼓,
为乐故出家,蚊虻蝇毒草,
皆能蜇螫人。应常勤精进,
远离于此身,勿得久乐住。
应睹其元本,乃是阴界聚,
破坏阴界苦,安隐涅槃眠。
时彼和上说是偈已,而语之言:“汝于今者宜舍瞋忿恼害之心,设欲恼他,当听我说。一切世间悉皆娆恼,云何方欲恼害众生?一切众生皆属死王,我及于汝并彼国王不久当死,汝今何故欲杀怨家?一切有生皆归于死,何须汝害?生必有死无有疑难,如似日出必当灭没,体性是死,何须加害?汝设害彼有何利乐?汝名持戒,欲加毁人,于未来世必得重报受苦无量。此报亦尔何须加毁?彼王毁汝,汝起大瞋,瞋恚之法现在大苦,于未来世复获苦报,先当害瞋,云何伤彼?若于刹那起瞋恚者逼恼身心,我今为汝说如是法,当听是喻。如指然火欲以烧他,未能害彼自受苦恼。瞋恚亦尔,欲害他人自受楚毒,身如干薪瞋恚如火,未能烧他,自身燋然。徒起瞋心欲害于彼,或能不能,自害之事决定成就。”尔时娑罗那默然而听和上所说法要,同梵行者咸生欢喜,各相谓言:“彼听和上所说法要必不罢道。”娑罗那心怀不忍,高声而言:“无心之人犹不能忍如斯之事,况我有心而能堪任?”娑罗那说偈言:
电光流虚空,犹如金马鞭,
虚空无情物,犹出雷音声。
我今是王子,与彼未有异,
云何能堪忍,而当不加报?
说是偈已,白和上言:“所说实尔。然我今者心坚如石渧水不入,我见皮破血流在外,便生瞋恚憍慢之心。我不求请,亦非彼奴,亦非庸作,不是彼民,我不作贼,不中陷人,不斗乱王,为以何过而见加毁?彼居王位谓己有力,我今穷下人各有相,我自乞食坐空林中,横加毁害。我当使如己之比不敢毁害,我当报是不使安眠。我是善人横加毁辱,我今报彼当令受苦,过我今日,使凶横者不敢加恶。”作是语已,于和上前长跪白言:“为我舍戒。”尔时同师及诸共学同梵行者,举声大哭。“汝今云何舍于佛法?”或有捉手,或抱持者,五体投地为作礼者,而语之言:“汝今慎莫舍于佛法!”即说偈言:
云何于众中,独自而舍去,
退于佛禁戒?云何作是恶,
云佛非我师?比丘至汝家,
云何不惭愧?汝初受戒时,
誓能尽形持,云何无忠信,
而欲舍梵行?执钵持袈裟,
乞食以久长,着铠捉刀杖,
方欲入战阵。王鞭毁汝身,
弃舍沙门法,不忆忍辱仙,
割截于手足,彼独是出家,
汝非出家耶?彼独自知法,
汝不知法耶?彼极被截刖,
犹生慈愍心,坚持心不乱,
汝今为杖捶,而便失心耶?
尊者迦旃延语众人言:“彼心以定,汝等舍去,当为汝治。”诸比丘等既去之后,尊者迦栴延摩娑罗那顶,而作是言:“汝审去耶?”白言:“和上!我今必去。”迦旃延言:“汝但一夜在此间宿,明日可去,莫急舍戒。”答言:“可尔。我今最后用和上语,今夜当于和上边宿,明日舍戒当还家居,取于王位与巴树提共相抗衡。”和上足边以草为敷于其上宿,时迦旃延以神足力令其重眠,梦向本国,舍戒还家居于王位,集于四兵往向巴树提。时巴树提亦集四兵共其斗战,娑罗那军悉皆破坏,擒娑罗那拘执将去,巴树提言:“此是恶人,可将杀去。”于其颈上系枷罗毗罗鬘,魁脍摇作恶声,令众人侍卫器仗围绕持至冢间。于其中路见迦旃延执持衣钵入城乞食,涕泣堕泪,向于和上,而说偈言:
不用师长教,瞋恚恼浊体,
今当至树下,毁败于佛法。
我今趣死去,众刀围绕我,
如鹿在围中,我今亦如是。
不见阎浮提,最后见和上,
虽复有恶心,故如牛念犊。
时彼魁脍所执持刀犹如青莲,而语之言:“此刀斩汝,虽有和上何所能为?”求哀和上举声大哭:“我今归依和上。”即从睡觉惊怖,礼和上足:“愿和上解我违和上语。”言:“我本愚痴欲舍佛禁,听我出家,我不报怨亦不用王,所以者何?乐欲味少苦患众多,怨恚过恶我悉证知。我今唯欲得解脱法,我无志定轻躁众生不善观察,于诸智者不共语言,为一切众生所呵骂器。唯愿和上度我出家,于苦恼时现悲愍相,我于苦恼中,和上悲愍我。”迦栴延言:“汝不罢道,我以神力故现梦耳。”彼犹不信。和上右臂出光,而语之言:“汝不罢道,自看汝相。”娑罗那欢喜作是言:“呜呼善哉知识!以善方便开解于我,我有过失以梦支持。佛说善知识者梵行全体,此言实尔。谁有得解脱不依善知识?唯有痴者不依善友,云何而能得于解脱?”尊者迦旃延拔济娑罗那巴树提瞋恚之毒药消灭无遗余,是故有智者应近善知识。