尔时须菩提白佛言:“世尊!若有法相者,尚不得顺忍,何况得道?世尊!若无法相者!当得顺忍不?若干慧地、若性地、若八人地、若见地、若薄地、若离欲地、若已办地、若辟支佛地、若菩萨地、若佛地、若修道,因是修道,当断烦恼不?以是烦恼故,不得过声闻、辟支佛地,入菩萨位。若不入菩萨位,则不得一切种智。不得一切种智,则不能得断一切烦恼习。世尊!若无有法相,是诸法则不生。若不生是诸法,则不能得一切种智。”
佛告须菩提:“如是,如是!若无有法者,则有顺忍,乃至断一切烦恼习。”
须菩提白佛言:“世尊!菩萨摩诃萨行般若波罗蜜时,有法相不?所谓色相乃至识相;眼相乃至意相,色相乃至法相,眼界相乃至意识界相;四念处相乃至一切种智相。若色相若色断相,乃至识相识断相,十二入、十八界亦如是;若无明相若无明断相,乃至忧悲愁恼相忧悲愁恼断相;若欲相若欲断相,若瞋相若瞋断相,若痴相若痴断相;若苦相若苦断相,若集相若集断相,若尽相若尽断相,若道相若道断相;乃至一切种智相,断一切烦恼习相?”
佛言:“不也,须菩提!菩萨摩诃萨行般若波罗蜜时,无有法相非法相,即是菩萨顺忍。若无有法相无有非法相,即是修道,亦是道果。须菩提!菩萨摩诃萨有法是菩萨道,无法是菩萨果。以是因缘故,当知一切法无所有性。”
须菩提白佛言:“世尊!若一切法无所有性,佛云何知一切法无所有性故得成佛,于一切法得自在力?”
佛告须菩提:“如是,如是!一切法无所有性。我本行菩萨道修六波罗蜜,离诸欲、离恶不善法,有觉有观,离生喜乐,入初禅乃至入第四禅。于是诸禅及支不取相,不念有是禅、不受禅味、不得是禅,无染清净行四禅,我于是诸禅不受果报。依四禅住,起五神通——身通、天耳、知他人心、宿命通、天眼通——于诸神通不取相,不念有是神通,不受神通味,不得是神通。我于是五神通不分别行,须菩提!我尔时用一念相应慧得阿耨多罗三藐三菩提,所谓是苦圣谛,是集、是灭、是道圣谛,成就十力、四无所畏、四无碍智、十八不共法、大慈大悲,得作佛,分别三聚众生:正定、邪定、不定。”
须菩提白佛言:“云何世尊于诸法无所有性中起四禅六神通,亦无众生而分别作三聚?”
佛告须菩提:“若诸欲恶不善法若有性——若自性、若他性——我本为菩萨行时,不能观诸欲恶不善法无所有性入初禅。以诸欲恶不善法无有性,若自性、若他性皆是无所有性故,我本行菩萨道时,离诸欲恶不善法,入初禅乃至入第四禅。须菩提!若诸神通有性——若自性、若他性——我不能知是神通无所有性,得阿耨多罗三藐三菩提。须菩提!以神通无有性,若自性、若他性皆是无所有性。以是故,诸佛于神通知无所有性,得阿耨多罗三藐三菩提。”
须菩提言:“世尊!若菩萨摩诃萨知诸法无所有性,因四禅、五神通得阿耨多罗三藐三菩提。世尊!新学菩萨摩诃萨,云何于诸法无所有性中次第行、次第学、次第道,以是次第行、次第学、次第道,得阿耨多罗三藐三菩提?”
佛告须菩提:“菩萨摩诃萨若初从诸佛闻,若从多供养诸佛菩萨闻,若诸阿罗汉、若诸阿那含、若诸斯陀含、若诸须陀洹所闻:“得无所有故是佛,得无所有故是阿罗汉、阿那含、斯陀含、须陀洹,一切贤圣皆以得无所有故有名。一切有为作法无所有性,乃至无有如毫末许所有。”是菩萨摩诃萨闻是已,作是念:“若一切法无有性、得无所有性故是佛、乃至得无所有性故是须陀洹。我若当得阿耨多罗三藐三菩提、若不得,一切法常无有性。我何以不发心得阿耨多罗三藐三菩提?得阿耨多罗三藐三菩提已,一切众生行于有相,当令住无所有中。”须菩提!菩萨摩诃萨如是思惟已,发阿耨多罗三藐三菩提心,为度一切众生故。菩萨摩诃萨所行次第行、次第学、次第道者,如过去诸菩萨摩诃萨所行道,得阿耨多罗三藐三菩提。是新发意菩萨应学六波罗蜜,所谓檀那波罗蜜、尸罗波罗蜜、羼提波罗蜜、毗梨耶波罗蜜、禅那波罗蜜、般若波罗蜜。是菩萨摩诃萨若行檀那波罗蜜时,自行布施亦教人布施,赞叹布施功德,欢喜赞叹行布施者。以是布施因缘故,得大财富。是菩萨远离悭心,布施众生食饮衣服、香华璎珞、房舍卧具灯烛,种种资生所须,尽给与之。菩萨摩诃萨行是布施及持戒,生天人中,得大尊贵。以是持戒、布施故,得禅定众。以是布施、持戒、禅定故,得智慧众、解脱众、解脱知见众。是菩萨因是布施、持戒、禅定众、智慧众、解脱众、解脱知见众故,过声闻、辟支佛地,入菩萨位。入菩萨位已,得净佛国土、成就众生,得一切种智。得一切种智已,转法轮。转法轮已,以三乘法度脱众生生死。如是,须菩提!菩萨以是布施,次第行、次第学、次第道,是事皆不可得。何以故?自性无所有故。
复次,须菩提!菩萨摩诃萨从初发意以来,自行持戒教人持戒,赞叹持戒功德,欢喜赞叹行持戒者。持戒及布施因缘故,生天人中得大尊贵。见贫穷者施以财物,不持戒者教令持戒,乱意者教令禅定,愚痴者教令智慧,无解脱者教令解脱,无解脱知见者教令解脱知见。以是持戒、禅定、智慧、解脱、解脱知见故,过声闻、辟支佛地,入菩萨位。入菩萨位已,得净佛国土。净佛国土已,成就众生。成就众生已,得一切种智。得一切种智已,转法轮。转法轮已,以三乘法度脱众生。如是,须菩提!菩萨以是持戒,次第行、次第学、次第道,是事皆不可得。何以故?一切法自性无所有故。
复次,须菩提!菩萨摩诃萨从初已来,自行羼提波罗蜜,教人行羼提,赞叹羼提功德,欢喜赞叹行羼提者。行羼提波罗蜜时,布施众生各令满足,教令持戒、教令禅定乃至解脱知见。以是布施、持戒、禅定、智慧因缘故,过阿罗汉、辟支佛地,入菩萨位中。入菩萨位中已,得净佛国土。得净佛国土已,成就众生。成就众生已,得一切种智。得一切种智已,转法轮。转法轮已,以三乘法度脱众生生死。如是,须菩提!菩萨以羼提波罗蜜,次第行、次第学、次第道,是事皆不可得。何以故?一切法自性无所有故。
复次,须菩提!菩萨摩诃萨从初已来,自行毗梨耶,教人行毗梨耶,赞叹行毗梨耶功德,欢喜赞叹行毗梨耶者,乃至是事皆不可得,自性无所有故。
复次,须菩提!菩萨摩诃萨从初已来,自入禅、入无量心、入无色定,亦教人入禅、入无量心、入无色定,赞叹入禅、入无量心、入无色定功德,欢喜赞叹行禅、无量心、无色定者。是菩萨住诸禅定无量心,布施众生各令满足,教令持戒,教令禅定、智慧。以是布施、禅定、智慧、解脱、解脱知见因缘故,过声闻、辟支佛地,入菩萨位。入菩萨位已,净佛国土。净佛国土已,成就众生。成就众生已,得一切种智。得一切种智,已转法轮。转法轮已,以三乘法度脱一切众生。乃至是事皆不可得,自性无所有故。
复次,须菩提!菩萨摩诃萨从初以来,行般若波罗蜜,布施众生各令满足,教令持戒、禅定、智慧、解脱、解脱知见。是菩萨行般若波罗蜜时,自行六波罗蜜,亦教他人令行六波罗蜜,赞叹六波罗蜜功德,欢喜赞叹行六波罗蜜者。是菩萨以是檀那波罗蜜、尸罗波罗蜜、羼提波罗蜜、毗梨耶波罗蜜、禅那波罗蜜、般若波罗蜜因缘及方便力,过声闻、辟支佛地,入菩萨位。乃至是事不可得,自性无所有故。须菩提!是名初发意菩萨摩诃萨次第行、次第学、次第道。
复次,须菩提!菩萨摩诃萨次第行、次第学、次第道,菩萨摩诃萨从初已来,以一切种智相应心,信解诸法无所有性,修六念,所谓念佛、念法、念僧、念戒、念舍、念天。须菩提!云何菩萨摩诃萨修念佛?菩萨摩诃萨念佛,不以色念,不以受想行识念。何以故?是色自性无,受想行识自性无。若法自性无,是为无所有。何以故?无忆故,是为念佛。
复次,须菩提!菩萨摩诃萨念佛,不以三十二相念,亦不念金色身,不念丈光,不念八十随形好。何以故?是佛身自性无故。若法无性,是为无所有。何以故?无忆故,是为念佛。
复次,须菩提!不应以戒众念佛,不应以定众、智慧众、解脱众、解脱知见众念佛。何以故?是众无有自性。若法无自性,是为无所有。何以故?无忆故,是为念佛。
复次,须菩提!不应以十力念佛,不应以四无所畏、四无碍智、十八不共法念佛,不应以大慈大悲念佛。何以故?是诸法自性无。若法自性无,是为非法。无所念,是为念佛。
复次,须菩提!不应以十二因缘法念佛。何以故?是因缘法自性无。若法自性无,是为非法。无所念,是为念佛。如是,须菩提!菩萨摩诃萨行般若波罗蜜时应念佛,是为菩萨初发意次第行、次第学、次第道。是菩萨摩诃萨次第行、次第学、次第道中住,能具足四念处、四正勤、四如意足、五根、五力、七觉分、八圣道分,修行空三昧,无相、无作三昧,乃至一切种智,诸法性无所有故。是菩萨知诸法性无所有,是中无有性、无无性。
须菩提!云何菩萨摩诃萨应修念法?须菩提!菩萨摩诃萨行般若波罗蜜时,不念善法、不念不善法,不念有记法、不念无记法,不念世间法、不念出世间法,不念净法、不念不净法,不念圣法、不念凡夫法,不念有漏法、不念无漏法,不念欲界系法、色界系法、无色界系法,不念有为法、无为法。何以故?是诸法自性无。若法自性无,是为非法。无所念,是为念法。念法中学,无所有性故,乃至当得一切种智。是菩萨得阿耨多罗三藐三菩提时,得诸法无所有性。是无所有性中,非有相、非无相。如是,须菩提!菩萨摩诃萨应修念法,于是法中乃至无少许念,何况念法?
须菩提!菩萨摩诃萨云何应修念僧?须菩提!菩萨摩诃萨念僧无为法故,分别有佛弟子众,是中乃至无少许念,何况念僧?如是菩萨摩诃萨应念僧。
须菩提!菩萨摩诃萨云何应修念戒?须菩提!菩萨摩诃萨从初发意已来,应念圣戒、无缺戒、无隙戒、无瑕戒、无浊戒、无著戒、自在戒、智者所赞戒、具足戒、随定戒。应念是戒无所有性,乃至无少许念,何况念戒?
须菩提!菩萨摩诃萨从初发意已来,应念舍。若自念舍、若念他舍,若舍财、若舍法、若舍烦恼。观是舍不可得故,乃至无少许念,何况念舍?如是,须菩提!菩萨摩诃萨应念舍。
“须菩提!云何菩萨摩诃萨应念天?须菩提!菩萨作是念:“四天王诸天所有信、戒、施、闻、慧,此间命终生彼天处,我亦有是信、戒、施、闻、慧。乃至他化自在天所有信、戒、施、闻、慧,此间命终生彼天处,我亦有是信、戒、施、闻、慧。”如是,须菩提!菩萨摩诃萨应念是天,无所有性中尚无少许念,何况念天?须菩提!菩萨摩诃萨行是六念,是名次第行、次第学、次第道。”
尔时须菩提白佛言:“世尊!若一切法无所有性,所谓念色乃至识,眼乃至意,色乃至法,眼界乃至意识界,是无所有性。檀那波罗蜜乃至般若波罗蜜,内空乃至无法有法空,四念处乃至八圣道分,佛十力乃至一切种智,是无所有性。世尊!若一切法无所有性者,是则无道、无智、无果。”
佛告须菩提:“汝见是色性实有不?乃至一切种智性实有不?”
须菩提言:“不见也,世尊!”
佛告须菩提:“汝若不见诸法实有,云何作是问?”
须菩提言:“世尊!我于是法不敢有疑,但为当来世诸比丘求声闻、辟支佛道、菩萨道者。是人当如是言:“若一切法无所有性,谁垢谁净、谁缚谁解?”是不知不解故,而破于戒、破正见、破威仪、破净命。是人破此事故,当堕三恶道。世尊!我畏当来世有如是事,以是故,问佛世尊。我于是法中信,不疑不悔。”