复次,不得禅定,于命终时不得决定。
我昔曾闻,婆须王时有一侍人名多翅那迦,王所亲爱,为谗谤故系于狱中,又更赞毁,王大忿怒遣人杀之。时诸眷属皆来围绕,而语之言:“汝聪明知见过于人表,汝今云何其心扰动?今死时至,何事最苦?”那迦答言:“畏死恐怖,心不能定。”即说偈言:
我先于父母,诸亲及眷属,
离别生忧恼,以为苦中极。
方今死时苦,彼苦皆轻微,
思计众苦中,死苦亦不大。
莫知所生处,心身燋热恼,
今去极速疾,不知所趣处。
身既不离欲,谁能不惊惧?
精神甚荒扰,如盲涉长路。
竟知何所向?心意极颓舍,
犹如沙聚散,无可遮制处。
如佛之所说,心存由心使,
我今倒错乱,难得生善处。
由心自在故,随意取诸趣,
今我心躁扰,不能持令住。
我昔来愚浅,贪着五欲乐,
不能观内身,系念于善处。
依止何山林,端坐而系念,
如此上妙事,今方生愿羡,
彼得伏藏禅,安乐寂静故。
我念牟尼说,三偈之句义,
放逸行非法,修行非所作,
弃舍于义利,贪着所爱处。
方欲修善处,不觉死卒至。
离彼平正道,逐此邪险径,
如轴折顿住,坐守极愁恼。
越于如实法,修行非理事,
愚凡夫死至,轴折守愁恼。
“何缘故说是?先不善观察而作死想,临终惊怖方习禅观,以不破五欲故,莫知所至悔恨惊怖。”即说偈言:
智者应系念,除破五欲想,
精勤执心者,终时无悔恨。
心意既专至,无有错乱念,
智者勤捉心,临终意不散。
专精于境界,不习心专至,
临终必散乱。心若散乱者,
如调马用硙,若其斗战时,
回旋不直行。
不善观者不摄五根,设临终时心难禁制,如库藏中铠钾朽故,临敌将战器钾散坏,不习捡心命终亦尔。