人rén身shēn中zhōng本běn有yǒu四sì病bìng：一yī者zhě、地dì；二èr者zhě、水shuǐ；三sān者zhě、火huǒ；四sì者zhě、风fēng。风fēng增zēng，气qì起qǐ；火huǒ增zēng，热rè起qǐ；水shuǐ增zēng，寒hán起qǐ；土tǔ增zēng，力lì盛shèng。本běn从cóng是shì四sì病bìng，起qǐ四sì百bǎi四sì病bìng。土tǔ属shǔ身shēn，水shuǐ属shǔ口kǒu，火huǒ属shǔ眼yǎn，风fēng属shǔ耳ěr。火huǒ少shǎo寒hán多duō，目mù冥míng。春chūn正zhēng月yuè、二èr月yuè、三sān月yuè寒hán多duō，夏xià四sì月yuè、五wǔ月yuè、六liù月yuè风fēng多duō，秋qiū七qī月yuè、八bā月yuè、九jiǔ月yuè热rè多duō，冬dōng十shí月yuè、十shí一yī月yuè、十shí二èr月yuè有yǒu风fēng有yǒu寒hán。何hé以yǐ故gù春chūn寒hán多duō？以yǐ万wàn物wù皆jiē生shēng，为wèi寒hán出chū，故gù寒hán多duō。何hé以yǐ故gù夏xià风fēng多duō？以yǐ万wàn物wù荣róng华huá、阴yīn阳yáng合hé聚jù，故gù风fēng多duō。何hé以yǐ故gù秋qiū热rè多duō？以yǐ万wàn物wù成chéng熟shú，故gù热rè多duō。何hé以yǐ故gù冬dōng有yǒu风fēng有yǒu寒hán？以yǐ万wàn物wù终zhōng亡wáng热rè去qù，故gù有yǒu风fēng寒hán。

三sān月yuè、四sì月yuè、五wǔ月yuè、六liù月yuè、七qī月yuè得dé卧wò。何hé以yǐ故gù？风fēng多duō故gù身shēn放fàng。八bā月yuè、九jiǔ月yuè、十shí月yuè、十shí一yī月yuè、十shí二èr月yuè、正zhēng月yuè、二èr月yuè不bù得dé卧wò。何hé以yǐ故gù？寒hán多duō故gù身shēn缩suō。

春chūn三sān月yuè有yǒu寒hán，不bù得dé食shí麦mài、豆dòu，宜yí食shí粳jīng米mǐ、醍tí醐hú诸zhū热rè物wù。夏xià三sān月yuè有yǒu风fēng，不bù得dé食shí芋yù、豆dòu、麦mài，宜yí食shí粳jīng米mǐ、乳rǔ、酪lào。秋qiū三sān月yuè有yǒu热rè，不bù得dé食shí粳jīng米mǐ、醍tí醐hú，宜yí食shí细xì米mǐ、麨chǎo、蜜mì、稻dào、黍shǔ。冬dōng三sān月yuè有yǒu风fēng寒hán，阳yáng兴xìng阴yīn合hé，宜yí食shí粳jīng米mǐ、胡hú豆dòu、羹gēng、醍tí醐hú。有yǒu时shí卧wò风fēng起qǐ，有yǒu时shí灭miè；有yǒu时shí卧wò火huǒ起qǐ有yǒu时shí灭miè。有yǒu寒hán起qǐ有yǒu时shí灭miè。

人rén得dé病bìng有yǒu十shí因yīn缘yuán：一yī者zhě、久jiǔ坐zuò不bù饭fàn；二èr者zhě、食shí无wú贷dài；三sān者zhě、忧yōu愁chóu；四sì者zhě、疲pí极jí；五wǔ者zhě、淫yín泆yì；六liù者zhě、瞋chēn恚huì；七qī者zhě、忍rěn大dà便biàn；八bā者zhě、忍rěn小xiǎo便biàn；九jiǔ者zhě、制zhì上shàng风fēng；十shí者zhě、制zhì下xià风fēng。从cóng是shì十shí因yīn缘yuán生shēng病bìng。

佛fú言yán：“有yǒu九jiǔ因yīn缘yuán，命mìng未wèi当dāng尽jǐn为wèi横héng尽jǐn：一yī、不bù应yīng饭fàn为wèi饭fàn，二èr、为wèi不bù量liàng饭fàn，三sān、为wèi不bù习xí饭fàn，四sì、为wèi不bù出chū生shēng，五wǔ、为wéi止zhǐ熟shú，六liù、为wèi不bù持chí戒jiè，七qī、为wèi近jìn恶è知zhī识shí，八bā、为wèi入rù里lǐ不bù时shí不bù如rú法fǎ行xíng，九jiǔ、为wèi可kě避bì不bù避bì。如rú是shì九jiǔ因yīn缘yuán，人rén命mìng为wèi横héng尽jǐn。

不bù应yīng饭fàn为wèi饭fàn，谓wèi不bù可kě意yì饭fàn，亦yì谓wèi不bù随suí四sì时shí食shí，亦yì为wèi以yǐ饭fàn复fù饭fàn，是shì为wèi不bù应yīng饭fàn为wèi饭fàn。不bù量liàng饭fàn者zhě，谓wèi不bù知zhī节jié度dù，多duō食shí过guò足zú，是shì为wèi不bù量liàng饭fàn。不bù习xí饭fàn者zhě，谓wèi不bù时shí食shí。若ruò至zhì他tā郡jùn国guó，不bù知zhī俗sú宜yí饭fàn食shí未wèi习xí，不bù稍shāo稍shāo饭fàn，是shì为wèi不bù习xí饭fàn。不bù出chū生shēng者zhě，谓wèi饭fàn物wù未wèi消xiāo复fù上shàng饭fàn，若ruò服fú药yào吐tǔ下xià不bù尽jìn便biàn食shí来lái，是shì为wèi不bù出chū生shēng。止zhǐ熟shú者zhě，谓wèi大dà便biàn、小xiǎo便biàn来lái时shí不bù即jí时shí行xíng，噫yī吐tǔ、下xià风fēng来lái时shí，制zhì是shì为wéi止zhǐ熟shú。不bù持chí戒jiè者zhě，谓wèi犯fàn五wǔ戒jiè，现xiàn世shì间jiān盗dào，犯fàn他tā人rén妇fù女nǚ者zhě，便biàn入rù县xiàn官guān，或huò刻kè、或huò死sǐ、或huò得dé棓bàng榜bǎng压yā死sǐ、若ruò饿è死sǐ、或huò得dé脱tuō外wài从cóng怨yuàn家jiā得dé首shǒu死sǐ、或huò惊jīng怖bù忧yōu愁chóu死sǐ，是shì为wèi不bù持chí戒jiè。近jìn恶è知zhī识shí者zhě，谓wèi他tā人rén作zuò恶è便biàn来lái及jí人rén。何hé以yǐ故gù？不bù离lí恶è知zhī识shí故gù。恶è人rén不bù计jì当dāng坐zuò之zhī，是shì为wèi近jìn恶è知zhī识shí。入rù里lǐ不bù知zhī时shí不bù如rú法fǎ行xíng者zhě，谓wèi晨chén暮mù行xíng，亦yì有yǒu魍wǎng魉liǎng诤zhēng斗dòu者zhě，若ruò有yǒu长zhǎng吏lì追zhuī捕bǔ而ér不bù避bì，若ruò入rù他tā家jiā舍shè，妄wàng视shì不bù可kě视shì、妄wàng听tīng不bù可kě听tīng、妄wàng犯fàn不bù可kě犯fàn、妄wàng念niàn不bù可kě念niàn，是shì为wèi入rù不bù知zhī时shí不bù如rú法fǎ行xíng。可kě避bì不bù避bì者zhě，谓wèi弊bì牛niú、马mǎ、狾zhì、狗gǒu、蚖yuán、蛇shé、虫chóng，水shuǐ、火huǒ、坑kēng、阱jǐng、奔bēn车chē、驰chí马mǎ，拔bá刀dāo醉zuì人rén、恶è人rén。亦yì若ruò干gān，是shì为wèi可kě避bì不bù避bì。

“如rú是shì九jiǔ因yīn缘yuán，人rén命mìng未wèi尽jǐn为wèi尽jǐn。黠xiá人rén当dāng识shí是shì，当dāng避bì是shì，已yǐ避bì得dé两liǎng福fú：一yī者zhě得dé长cháng寿shòu，及jí得dé闻wén道dào好hǎo语yǔ，亦yì得dé久jiǔ行háng道dào。”

佛fú言yán：“有yǒu四sì饭fàn：一yī、为wèi子zi饭fàn，二èr、为wèi三sān百bǎi矛máo斫zhuó饭fàn，三sān、为wèi皮pí革gé虫chóng生shēng出chū饭fàn，四sì、为wèi灾zāi饭fàn。子zi饭fàn者zhě，谓wèi人rén贪tān味wèi食shí肉ròu时shí，便biàn自zì校xiào计jì念niàn：“是shì肉ròu皆jiē我wǒ前qián世shì时shí父fù母mǔ、兄xiōng弟dì、妻qī子zǐ亲qīn属shǔ，亦yì从cóng是shì不bù得dé脱tuō生shēng死sǐ！”已yǐ得dé是shì意yì便biàn止zhǐ贪tān，是shì为wèi子zi饭fàn。三sān百bǎi矛máo斫zhuó饭fàn者zhě，谓wèi饭fàn随suí味wèi念niàn复fù念niàn其qí殃yāng，无wú有yǒu数shù能néng不bù念niàn味wèi便biàn得dé脱tuō。又yòu矛máo斫zhuó人rén为wéi亡wáng身shēn，已yǐ生shēng念niàn复fù念niàn有yǒu若ruò干gān受shòu苦kǔ，为wèi三sān百bǎi矛máo斫zhuó饭fàn。皮pí革gé虫chóng生shēng出chū饭fàn者zhě，谓wèi人rén念niàn味wèi，亦yì一yī切qiē万wàn物wù忧yōu家jiā中zhōng事shì，便biàn穿chuān人rén意yì，意yì作zuò万wàn端duān为wèi出chū去qù，是shì为wèi皮pí革gé虫chóng生shēng饭fàn。灾zāi饭fàn者zhě，谓wèi一yī生shēng死sǐ行xíng皆jiē为wèi灾zāi饭fàn，如rú火huǒ烧shāo万wàn物wù，人rén所suǒ行xíng皆jiē当dāng来lái恼nǎo身shēn，剧jù火huǒ焚fén万wàn物wù故gù言yán灾zāi。所suǒ以yǐ言yán饭fàn者zhě，谓wèi人rén所suǒ可kě意yì念niàn人rén，故gù言yán饭fàn也yě。

“人rén食shí肉ròu譬pì如rú食shí其qí子zi，诸zhū畜chù生shēng皆jiē为wèi我wǒ作zuò父fù母mǔ、兄xiōng弟dì、妻qī子zǐ，不bù可kě数shǔ。亦yì有yǒu六liù因yīn缘yuán不bù得dé食shí肉ròu：一yī者zhě、莫mò自zì杀shā；二èr者zhě、莫mò教jiào杀shā；三sān者zhě、莫mò与yǔ杀shā同tóng心xīn；四sì者zhě、见jiàn杀shā；五wǔ者zhě、闻wén杀shā；六liù者zhě、疑yí为wèi我wǒ故gù杀shā。无wú是shì六liù意yì得de食shí肉ròu，不bù食shí者zhě有yǒu六liù疑yí。人rén能néng不bù食shí肉ròu者zhě，得dé不bù惊jīng怖bù福fú。”

佛fú言yán：“食shí多duō有yǒu五wǔ罪zuì：一yī者zhě、多duō睡shuì眠mián；二èr者zhě、多duō病bìng；三sān者zhě、多duō淫yín；四sì者zhě、不bù能néng讽fěng诵sòng经jīng；五wǔ者zhě、多duō着zhe世shì间jiān。何hé以yǐ故gù？人rén贪tān淫yín、人rén知zhī色sè味wèi，瞋chēn恚huì知zhī横héng至zhì味wèi，痴chī人rén知zhī饭fàn食shí味wèi。《律lǜ经jīng》说shuō：“人rén贪tān味wèi，味wèi复fù味wèi得dé生shēng不bù得dé美měi味wèi。”

佛fú言yán：“一yī食shí者zhě为wèi欲yù断duàn生shēng死sǐ，亦yì随suí贪tān不bù能néng行háng道dào，为wèi得dé天tiān眼yǎn自zì知zhī所suǒ从cóng来lái生shēng去qù至zhì何hé所suǒ。人rén不bù念niàn死sǐ，多duō食shí，常cháng念niàn妇fù人rén，皆jiē堕duò百bǎi四sì十shí恶è，中zhōng天tiān皆jiē用yòng饭fàn故gù。犯fàn十shí恶è后hòu生shēng便biàn失shī人rén形xíng，堕duò畜chù生shēng中zhōng。既jì得dé作zuò人rén，饥jī渴kě血xuè出chū，瞋chēn恚huì傍bàng生shēng，于yú爱ài内nèi生shēng于yú贪tān。佛fó说shuō有yǒu大dà福fú，自zì饥jī以yǐ饭fàn与yú人rén，令lìng人rén得dé命mìng，是shì为wèi大dà福fú。后hòu生shēng饶ráo饮yǐn食shí，乏fá瞋chēn恚huì，亦yì无wú所suǒ施shī，施shī亦yì不bù得dé，但dàn意yì恣zì贪tān淫yín，亦yì无wú所suǒ施shī，但dàn得dé意yì恣zì，非fēi我wǒ所suǒ有yǒu。一yī钱qián以yǐ上shàng，不bù得dé取qǔ故gù，作zuò贪tān欲yù空kōng，自zì苦kǔ作zuò罪zuì。道dào人rén不bù有yǒu忧yōu愁chóu，忧yōu随suí怒nù，愁chóu随suí贪tān。我wǒ辈bèi有yǒu死sǐ岁suì、有yǒu死sǐ月yuè、有yǒu死sǐ日rì、有yǒu死sǐ时shí，亦yì不bù知zhī、亦yì不bù畏wèi、亦yì不bù行háng道dào、亦yì不bù持chí戒jiè，东dōng走zǒu西xī走zǒu，忧yōu铜tóng忧yōu铁tiě，忧yōu田tián宅zhái、奴nú婢bì，但dàn益yì人rén恼nǎo、增zēng人rén苦kǔ，为wèi种zhǒng畜chù生shēng习xí。”

佛fú言yán：“人rén治zhì生shēng，譬pì如rú蜂fēng作zuò蜜mì。采cǎi取qǔ众zhòng华huá，勤qín苦kǔ积jī日rì已yǐ成chéng，人rén便biàn攻gōng取qǔ去qù。唐táng自zì苦kǔ，不bù得dé自zì给jǐ。人rén求qiú是shì念niàn，是shì忧yōu有yǒu忧yōu，无wú饥jī渴kě勤qín苦kǔ。合hé聚jù财cái物wù，未wèi死sǐ，忧yōu五wǔ家jiā分fēn，或huò水shuǐ、火huǒ、盗dào贼zéi、县xiàn官guān、病bìng痛tòng，多duō不bù如rú意yì。己jǐ死sǐ，他tā人rén得dé之zhī。身shēn当dāng得de其qí罪zuì，毒dú痛tòng不bù可kě言yán。五wǔ分fēn者zhě：一yī者zhě、火huǒ分fēn；二èr者zhě、水shuǐ分fèn；三sān者zhě、盗dào贼zéi分fēn；四sì者zhě、县xiàn官guān分fēn；五wǔ者zhě、贫pín昆kūn弟dì分fēn。何hé为wéi无wú忧yōu所suǒ有yǒu？人rén不bù计jì是shì五wǔ分fēn忧yōu，苦kǔ剧jù不bù弃qì，是shì忧yōu苦kǔ有yǒu万wàn端duān，结jié在zài腹fù中zhōng，离lí道dào远yuǎn法fǎ。人rén法fǎ生shēng贾jiǎ作zuò，得dé利lì，不bù当dàng喜xǐ；不bù得dé利lì，亦yì不bù当dàng忧yōu；是shì皆jiē前qián世shì宿sù命mìng所suǒ致zhì。人rén有yǒu贪tān，贪tān便biàn不bù得dé利lì。正zhèng使shǐ得de一yì天tiān下xià财cái物wù，亦yì不bù能néng猛měng自zì用yòng之zhī，亦yì不bù随suí人rén去qù，但dàn益yì人rén结jié、但dàn有yǒu苦kǔ恼nǎo、但dàn种zhǒng后hòu世shì缘yuán因yīn。缘yuán因yīn如rú火huǒ，如rú火huǒ无wú所suǒ不bù烧shāo。我wǒ辈bèi不bù觉jué，是shì黠xiá不bù敢gǎn妄wàng摇yáo，知zhī为wèi增zēng苦kǔ种zhǒng罪zuì。”