(丹本第九卷初准)
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,来诣佛所,身光显照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
不生欢喜园,终不能得乐。
是三十三天,名称满世间,
常是彼天人,之所居住处。
尔时,世尊以偈答曰:
汝如小婴愚,非尔智所及,
如斯之妙法,乃是罗汉语。
诸行斯无常,是生灭之法,
其生灭灭已,寂灭乃为乐。
天复以偈赞曰:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久弃舍,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,来诣佛所,身光显照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
能舍于家业,断诸一切法,
常教授于他,不名善沙门。
尔时,世尊以偈答曰:
夜叉汝当知,若诸种姓中,
有遭苦难者,诸有有智人,
不应不愍彼。善逝以大悲,
安慰而教导,罗汉法应尔。
天复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久舍离,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,来诣佛所,身光显照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
若有贤善人,能具修惭愧,
譬如彼良马,不为𢤱悷恶。
尔时,世尊以偈答曰:
一切世间人,少能修惭愧,
能远离诸恶,犹彼调乘马。
天复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久舍离,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,来诣佛所,身光显照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
不善知己法,好欲习他法,
是名睡不寤,有时必得寤。
尔时,世尊以偈答曰:
既善知己法,不喜习他教,
漏尽阿罗汉,弃恶就正法。
天复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久舍离,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,来诣佛所,身光显照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
不善调于法,依止于异见,
是名睡不寤,有时或得寤。
尔时,世尊以偈答曰:
于法善调顺,不依止邪见,
度爱之彼岸,佛知已涅槃。
天复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久舍离,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,来诣佛所,身光显照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
比丘得罗汉,尽诸有漏法,
如是灭结者,住于最后身。
伪说言是我,伪说言非我。
尔时,世尊以偈答曰:
比丘得罗汉,尽诸有漏法,
如斯灭结者,住于最后身。
内心终不着,我及以非我,
随顺世俗故,亦说我非我。
天复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久舍离,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。尔时,罗睺罗阿修罗王手障于月。时月天子极大惊怖,身毛为竖,往诣佛所,顶礼佛足,即说偈言:
如来大精进,我今归命礼,
能于一切处,悉皆得解脱。
今遭大艰难,愿作我归依,
世间之善逝,应供阿罗汉,
我今来归依,如来愍世间,
使彼罗睺罗,自然放舍我。
尔时,世尊说偈答曰:
月处虚空中,能灭一切闇,
有大光明照,清白悉明了。
月是世明灯,罗睺应速放。
罗睺闻偈已,心中怀战栗,
流汗如沐浴,即速放彼月。
时,跋罗蒲卢旃见阿修罗王速疾放月,即说偈言:
汝何故惊惧? 速疾放于月,
身汗如沐浴,掉动如病者?
时,阿修罗复说偈言:
我闻佛说偈,若不放月者,
头当破七分,终不见安乐。
时,跋罗蒲卢旃复说偈言:
佛出未曾有,见者得安隐,
阿修闻说偈,即时放于月。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,来诣佛所,身光显照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
汝手为有杻,及有靽桁不?
不处于牢狱,乃至系闭不?
尔时,世尊以偈答曰:
我都无手杻,及以诸桁械,
羁靽系闭等,一切皆永灭。
夜叉汝当知,我脱如是事。
天复以偈问曰:
云何名为杻? 云何是桁械?
云何是羁靽? 云何为系闭?
佛复以偈答曰:
母即名为杻,妇名为桁械,
子名为羁靽,爱名为系闭。
我无母之杻,亦无妻桁械,
无有子羁靽,复无爱系闭。
天复说偈言:
善哉得无杻! 亦无有桁械。
善哉无羁靽! 无系闭亦善。
天复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久舍离,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在释翅鸠罗脾大斯聚落。尔时,世尊剃除须发,未久之间,晨朝早起,正身端坐,以衣覆头。时彼鸠罗脾大斯聚落之中,有一天神来至佛所,而问佛言:“汝忧愁耶?”佛言:“我无所失,何故忧愁?”天神复言:“汝欢喜耶?”佛答之曰:“我无所得,何故欢喜?”复言:“沙门汝不忧愁不欢喜耶?”佛言:“诚如所言。”
天即说偈言:
比丘汝云何,得无烦恼耶?
汝无少欢喜,独坐于林野,
是处难忍乐。而汝于今者,
不为不忍乐,之所覆蔽障。
尔时,世尊以偈答曰:
我都无烦恼,安住得解脱。
亦无有欢喜,不乐所不乱,
天神应当知,是故能独住。
天神复以偈问言:
比丘汝今者,何故无烦恼?
云何无欢喜? 而独住林野,
不为彼不乐,之所覆蔽障?
尔时,世尊以偈答曰:
欢喜即烦恼,烦恼即欢喜。
我无喜烦恼,天神应当知。
天神复说偈言:
比丘快善哉! 而无诸烦恼,
亦无有欢喜,无欢喜善哉!
善哉处闲独! 不乐所不乱。
天神复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久舍离,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
一百七十、
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,来诣佛所,身光显照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
端坐百牟鋑,头上亦火然,
应勤思方便,而断于欲结。
尔时,世尊以偈答曰:
端坐百牟鋑,头上亦火然,
念觉之比丘,应勤思方便,
而断于边见,及以吾我见。
天复以偈赞曰:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久弃舍,能度世间爱。
尔时,此天说是偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,于其夜中,来诣佛所,威光普照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
天女侍左右,毗舍阇充满,
愚痴黑闇林,云何得过去?
尔时,世尊以偈答曰:
正直名为道,无畏名方便,
无声名快乐,能覆善觉观。
惭愧为拘靷,念为诸翼从,
智慧为善乘,正见为引导。
男子若女人,能乘是乘者,
必舍弃名色,离欲断生死。
天复以偈赞曰:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久舍离,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,于其夜中,来诣佛所,威光普照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
九门四轮转,内盛满重铜,
深淤泥之中,云何而得去?
尔时,世尊以偈答曰:
断于喜爱结,及以欲贪恶,
拔于爱根本,然后安隐出。
天复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久舍离,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,于其夜中,来诣佛所,威光普照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
云何外结发,内亦有结发,
世界俱结发? 我今问瞿昙,
云何令结发,作于不结发?
尔时,世尊以偈答曰:
坚持立禁戒,修心及智慧,
勤行于精进,具念名比丘,
速能令结发,作于不结发。
天复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久弃舍,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,于其夜中,来诣佛所,威光普照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
出家甚为难,极难难可见,
愚者作沙门,多有诸事难。
怖畏懈怠者,常无欢喜心,
云何而得行,于彼沙门法?
不能禁其心,数生不欢喜,
想欲得自在,云何而除灭?
尔时,世尊以偈答曰:
比丘覆恶觉,譬如龟藏六,
比丘无所依,亦不恼害彼,
比丘入涅槃,都无有讥论。
天复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久弃舍,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,于其夜中,来诣佛所,威光普照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
睡卧厌频申,频申而不乐,
饮食不调适,并心下狭劣,
五事来覆障,不得见贤道。
尔时,世尊以偈答曰:
若人睡卧厌,频申而不乐,
饮食不调适,并其心下劣,
精进舍五事,后必见圣道。
天复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久弃舍,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,于其夜中,来诣佛所,威光普照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
池水云何竭? 有何流还返?
世间之苦乐,何处都消尽?
尔时,世尊以偈答曰:
眼耳与鼻舌,并及于身意,
名色都消尽,如是池枯竭。
尽于诸结业,世间之苦乐,
于斯尽无余,亦无有还返。
天复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久弃舍,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,于其夜中,来诣佛所,威光普照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
牟尼之世雄,犹如伊尼延,
少食不嗜味,寂然处林坐。
我今有少疑,欲问于瞿昙,
苦从谁出要? 云何解脱苦?
苦于何处尽? 愿为决所疑。
尔时,世尊以偈答曰:
世间有五欲,意第六显现,
除断于喜欲,远离一切苦,
是名苦出要,亦名苦解脱,
斯处名尽灭,是事汝当知。
天复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久弃舍,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,于其夜中,来诣佛所,威光普照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
都无所缘攀,又无安足处,
甚深洪流中,谁能不沉没?
谁有勤精进,能度瀑驶流?
尔时,世尊以偈答曰:
净持于禁戒,修智及禅定,
观察内身念,难度而得度。
得离于欲结,出过色有使,
尽于欢喜有,如是能履深,
而不为没溺,能度瀑驶流。
天复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久弃舍,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,赫然大明,遍于祇洹,来诣佛所,顶礼足已,在一面坐。问言:“瞿昙!汝今能知一切众生所著所缚,及知一切众生得解脱者,并净解脱不?”
尔时,世尊即告天曰:“我实尽知一切之所缚着,及得解脱、尽解脱、净解脱者。”
天复问言:“瞿昙!云何能知一切众生之所缚着得解脱、尽解脱、净解脱耶?”
佛复告言:“我尽观见有,汝天当知,今我之心得善解脱,得解脱故,能知众生之所缚着,得解脱、尽解脱、净解脱,亦悉知之。”
天即赞言:“善哉!善哉!瞿昙!知缚着,乃至能知得净解脱。”
天复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久弃舍,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
一百八十、
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,于其夜中,来诣佛所,威光显照,遍于祇洹,晃然大明,却坐一面,而问佛言:“瞿昙!汝为能度瀑驶流耶?”
尔时,世尊答言:“实尔!”
天言:“瞿昙!如此驶流,深广无际,傍无攀缘,中无安足,而能得度,甚为奇特。”
佛言:“实尔。”
天复问曰:“瞿昙!汝今云何于此驶流,无可攀挽,无安足处,而能得度?”
佛答天曰:“若我懈怠,必为沉没。若为沉没,必为所漂。若我精进,必不沉没。若不沉没,不为所漂。我于如是大洪流中,无可攀挽,无安足处,而能得度此大驶流。”
天即赞言:“善哉!善哉!比丘于此驶流,无所攀挽,而能得度,甚为希有!”
天复以偈赞言:
我昔已曾见,婆罗门涅槃,
久舍于嫌怖,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,来诣佛所,身光显照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
世间常惊惧,众生恒忧恼,
未得财封利,及已得之者,
于得不得中,能无喜惧心,
如斯之等事,唯愿为我说。
尔时,世尊以偈答曰:
若有智慧者,苦行摄诸根,
弃舍一切务,除如此等人,
更无出生死。若不舍诸务,
常处于生死,惊畏而怖迮,
忧愁等诸患,苦恼所缠逼。
若舍于一切,能除上诸患,
则离于生死,忧怖等诸恶。
天复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久弃舍,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,于其夜中,来诣佛所,威光普照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
谁得色最胜? 谁乘和合逝?
当于其处住,习学何事业?
是何等种类,而能供养天?
尔时,世尊以偈答曰:
持戒有智慧,善能修己者,
念禅不放逸,除去四热恼。
正法意解脱,如此得上色,
美妙获最胜,和合斯乘道。
应形彼处住,习学于善法,
若有如是人,名知供养天。
天复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久弃舍,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,光色倍常,于其夜中,来诣佛所,威光普照,遍于祇洹,赫然大明,却坐一面,而说偈言:
罗吒国商估,财产极巨富,
各各相贪利,贪求无厌足。
为财产斗诤,爱欲结流漂,
如斯之等类,谁能舍欲爱?
尔时,世尊以偈答曰:
弃舍于众缘,妻子及六畜,
一切所玩爱,除去欲贪痴。
舍欲而出家,此能断欲结,
永舍于一切,漂没及诤讼。
尔时天复以偈赞言:
往昔已曾见,婆罗门涅槃,
嫌怖久弃舍,能度世间爱。
尔时,此天说此偈已,欢喜还宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。尔时,佛告诸比丘:“于往昔时,俱萨罗国有五百乘车,而以为伴,行到旷野险难之处,无有水草。有五百贼寻逐其车,规欲摽掠。时有天神,住旷野中,知贼欲劫,而作是念:“我今当往诣彼车所,我当问之,彼若能答,当为救护。设有不通,我当放舍。”思惟是已,寻即来到行客车前,身光遍照,五百乘车尽皆大明,即便以偈问商估言:
谁于寤者名为睡? 谁于睡者名为寤?
谁能解达如斯义,宜知是时应答我。
时商估中,有优婆塞,于三宝所深得净信,归佛法僧,于佛法僧得了决定,无有狐疑。又于四谛,亦无疑心。已得见谛,获于初果。晨朝早起,正身端坐,系念在前,高声诵经,诵法句偈,及波罗缘,种种经偈。彼优婆塞说偈答言:
我于寤者名为睡,我于睡者名为寤,
我知斯事悉明了,是故今者以偈答。
尔时,天神以偈问言:
汝今云何作是言: 我于寤者名为睡,
我于睡者名为寤? 云何如此而答我?
优婆塞以偈答言:
断除贪欲瞋恚痴,诸漏已尽阿罗汉,
彼称为寤我名睡。不知苦习及灭道,
我于彼睡名为寤,天神汝今应当知。
天神复说偈问言:
善哉于寤名为睡,汝能善解答我问。
久来不见法兄弟,今得相见大欢悦。
今尔众伴为汝故,一切安隐得归还。
佛说是已,诸比丘闻佛所说,欢喜奉行。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。尔时,佛告诸比丘:“乃往古昔,输波罗城有优婆塞所居住处,诸优婆塞咸共集会于其堂上,诃欲之过:欲现外形,如露白骨;又如肉段,众鸟竞逐;欲如粪毒,亦螫亦污;又如火坑,亦如疥人,向火痒痛,愈增其疾;又如向风执炬逆走,若不放舍,必为所烧;亦如梦幻,又如假借,亦如树果,又如鉾戟;欲为不净,秽恶充满;如食不消,哕臭可恶。虽复共集种种言说诃欲之过,然其还家,各自放逸。时优婆塞所集堂神,而作是念:“诸优婆塞集会此堂,说欲过患,及其还家,嗜欲滋甚,不名清净,不依法行。我今为彼,作诸触恼,令其觉寤。”作是念已,时彼堂神于优婆塞集会之时,即说偈言:
优婆塞集论,说欲是无常,
汝等还自为,欲流所沉没。
譬如深淤泥,老牛坠在中,
如今我观察,优婆塞众多,
多闻持禁戒,唯说一欲过,
言欲是无常,但空有是言,
实无弃欲心,贪着男女相。
贪著名非法,汝等宜舍弃,
于佛教法中,应如法修行。
“尔时,天神说如是偈,诸优婆塞闻是偈已,皆悉解悟,厌恶于欲,剃除须发,信家非家,出家学道,勤行精进,修戒定慧,悉皆获得阿罗汉果。”
佛说是已,诸比丘闻佛所说,欢喜奉行。
如是我闻:
一时,佛在王舍城迦兰陀竹林。时须达多长者有少因缘,从舍卫国至王舍城,诣护弥长者家,见其家中,竟夜不睡,破薪然火,办诸供具,安置高座,敷诸床榻。须达多长者见是事已,作是思惟:“今此长者施设供具,为欲结婚欢乐宴会?为欲屈彼频婆娑罗王及大臣乎?”复更思念:“若请国王,及以官属,婚姻宴会,而此长者不应躬身,而自栖栖,执于劳苦,然火作食;必有胜人,不审是谁?我今当问。”思惟是已,即以所念,问于长者。
时护弥长者即答之曰:“我亦不为婚姻欢会,亦不屈请频婆娑罗王及大臣等,而为此会。我于明日,将欲请佛及比丘僧,故设斯供。”
须达多长者初闻佛名,身毛为竖,惊喜问言:“云何名佛?”
护弥答言:“释种出家,剃除须发,成于无上正真之道,号曰为佛。”
须达又问:“云何名僧?”
长者答曰:“若刹利子,剃除须发,逐佛出家。婆罗门种、居士种、首陀罗种,如是之等,信家非家,随佛出家,是名为僧。我于今者,请佛及僧。”
须达多问言:“今日如来为可见不?”
护弥答言:“如来近在迦兰陀林,尔今小待,佛当自来受我供养。”
时须达多内心踊跃,思睹世尊,便小睡眠,眠已寻寤,天犹未晓,意谓平旦,即便早起,趣于城门。然彼城门,初夜后夜二时常开。时须达多既至门下,见城门开,谓天已晓,即出门外,欲诣佛所。先以念佛故,有光明来照其身。到城外已,见一天祠,即时绕祠,恭敬礼拜,还复黑闇,心自念言:“天大黑闇,若人非人,或能害我,当还入城。”
时尸婆天神放光照曜,乃至祇洹悉皆大明。天神即语须达多言:“汝可前进,不宜退还。”尔时天神即说偈言:
假使百匹马,载满众珍宝,
并及百金人,以持用布施,
如是展转施,遍满阎浮提,
如是功德聚,以用为一分,
不如有一人,发心向佛所,
举足行一步,十六分中一。
假使雪山中,所有大力象,
其数足满百,金宝庄挍身,
其体甚姝大,其行极迅疾,
暴逸倍有力,满载诸杂宝,
以此用布施,不如向佛所,
一步之功德,十六分中一。
假使剑摩耆,所出之宝女,
颜容甚端严,其数足满百,
璎珞以严身,真金为首饰,
头着宝珠璎,以此用布施,
所得之功德,不如向佛所,
举足行一步,十六分中一。
是故我劝尔,于此莫退还。
时须达多即问之曰:“汝是谁耶?”
天即答言:“我是汝昔日亲旧善身摩纳,于舍利弗、大目连所,临终之时,生欢喜心,命终生天,得为北方天王毗沙门子。我于如来弟子所,发心随喜,尚获此福,况复佛也?”
时须达多复自念言:“今此天神称赞乃尔,以此量之,必知彼人功德尊胜。”尔时,世尊露地经行,须达多长者即诣佛所,初见世尊,不知礼敬,辄前直坐。时彼天神化作婆罗门,来至佛所,绕佛三匝,顶礼恭敬,然后就坐。时须达多既见之已,方效于彼,礼敬而坐,问讯:“不审圣体安乐以不?”
尔时,世尊以偈答曰:
一切事安乐,婆罗门涅槃,
无为欲所污,解脱于诸有。
心断诸欲求,心除热恼病,
其心得清净,寂灭安隐眠。
尔时,世尊即将长者须达多入于房中,敷座而坐。时须达多礼佛足已,在一面坐。佛为种种说法,示教利喜,施论、戒论、生天之论,欲为不净,出要为乐。佛知须达多心意专正,踊跃欢喜,佛为说四真谛,即于座上见四真谛,如新净㲲易受染色,须达多易悟,亦复如是,见法证法,断八十亿洞然之结,得须陀洹。即从座起,整衣服,礼佛足已,白佛言:“世尊!我名须达多,我以布施贫乏之故,诸人称为给孤独氏。”
佛言:“汝是何国人?出生何种族?”
须达白言:“我所出生舍卫国,唯愿世尊往诣彼国,我当终身施设供养。”
佛告须达多:“彼国为有僧坊以不?”
须达多白佛言:“世尊但往于彼,我当营造,使诸比丘来往于彼。”尔时如来默然受请。
时须达多闻佛所说,并受其请,顶礼佛足,欢喜而去。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。尔时,须达多长者遇病困笃。于时世尊闻其病甚,即于晨朝,着衣持钵,往诣其家。须达长者遥见佛来,动身欲起,佛告长者:“不须汝起。”尔时世尊别敷座坐,佛告长者:“汝所患苦,为可忍不?医疗有降,不至增乎?”
长者白佛:“今所患苦,甚为难忍,所受痛苦,遂渐增长,苦痛逼切,甚可患厌。譬如力人以绳系于弱劣者头,㨑搣掣顿,揉捺其头,我患首疾,亦复如是。譬如屠家以彼利刀,而开牛腹,挠搅五内,我患腹痛,亦复如是。譬如二大力士,捉彼羸瘦极患之人,向火熇炙,我患身体,烦热苦痛,亦复如是。”
佛告长者:“汝于今者,应于佛所生不坏信,法僧及戒,亦当如是。”
长者白言:“如佛所说,四不坏信,我亦具得。”
佛告长者:“依四不坏,尔今次应修于六念,汝当念佛诸功德,忆佛十号,如来.应供.正遍知.明行足.善逝.世间解.无上士.调御丈夫.天人师.佛.世尊,是名念佛。云何念法?如来所说胜妙之法,等同庆善,现在得利,及获得证,离诸热恼,不择时节,能向善趣。现在开示,乃至智者自知,是名念法。云何念僧?常当忆念僧之德行,如来圣僧,得向具足,应病授药,正真向道,所行次第,不越限度,能随于佛。所行之法,须陀洹果,向须陀洹,斯陀含果,向斯陀含,阿那含果,向阿那含,阿罗汉果,向阿罗汉,是名如来声闻僧。具足戒、定、慧、解脱、解脱知见,为他所请,如是等僧,宜应敬礼,合掌向之,是名念僧。云何念戒?自念所行满足之戒,白净戒,不瑕戒,不缺戒,不穿漏戒,纯净戒,无垢秽戒,不求财物戒,智者所乐戒,无可讥嫌戒。次应自念,是名念戒。云何念施?己所行施,我得善利,应离悭贪,行于布施,心无所著,悉能放舍。若施之时,手自授与,心常乐施,无有厌倦,舍心具足。若有乞索,常为开分,是名念施。云何念天?常当护心,念六欲天,念须陀洹、斯陀含,生彼六天。”
须达多白佛言:“世尊!如佛所说,六念之法,我已具修。”须达白佛:“唯愿世尊,在此中食。”佛默受请。日时既到,须达长者为于如来设众肴馔,种种备具,清净香洁。设是供已,合掌向佛,而作是言:“世尊出世,难可值遇。”佛为长者种种说法,示教利喜,从座而去。
须达长者于佛去后,寻于其夜,身坏命终,得生天上。既生天上,寻还佛所,须达天子光色倍常,照于祇洹,悉皆大明,顶礼佛足,在一面坐,而说偈言:
此今犹故是,祇洹之园林,
仙圣所住处,林池甚闲静。
法主居其中,我今生喜乐,
信戒定慧业,正命能使净。
若能修如是,向来之上行,
非种姓财富,能得获斯事。
智慧舍利弗,寂然持禁戒,
空处乐恬静,最胜无伦匹。
佛告天曰:“如是!如是。”尔时,世尊即说偈言:
信戒定慧业,正念能使净,
非种姓财富,能获如斯事。
智慧舍利弗,寂灭能持戒,
空处乐恬静,最上无伦匹。
须达天子闻佛所说,欢喜顶礼,于座上没,还于天宫。
尔时,世尊于天未晓,入讲堂中,敷座而坐,告诸比丘:“向有一天,光色倍常,来诣我所,其光晖曜,普照祇洹,悉皆大明。礼我足已,却坐一面,而说斯偈:
此今犹故是,祇洹之园林,
仙圣所住处,林池甚闲静。
法主居其中,我今生悦乐,
信戒定慧业,正命能使净。
若能修如是,向来之上事,
非种姓财富,能获如斯事。
智慧舍利弗,寂然持禁戒,
空处乐恬静,最胜无伦匹。
尔时,尊者阿难在如来后,闻天说偈,即白佛言:“此必是须达长者,得生天上,是故还来赞舍利弗。”
佛言:“如是!如是。彼须达多生天上,来至我所,说如斯偈。”
尔时,阿难及诸比丘闻佛所说,欢喜奉行。
如是我闻:
一时,佛在旷野园第一林中。时首长者身遇困疾,尔时,世尊闻其患已,后日晨朝,着衣持钵,往诣其家。时首长者遥见佛来,动身欲起,佛告长者:“不须汝起。”佛即慰问:“汝所患苦,为可忍不?医疗有降,不至增耶?”
长者白佛:“今我患苦,极为难忍,所受痛剧,遂渐增长,苦痛逼切,甚可厌患。譬如有力之人,以手㨑搣无力者头,揉捺牵掣,我患头痛,亦复如是。譬如屠者以彼利刀,挠搅牛腹肠胃寸绝,我患腹痛,亦复如是。譬如二大力人,捉一羸病,向火熇炙,身体焦烂,患体热痛,亦复如是。”
佛告长者:“汝今,应于佛所生不坏信,法僧及戒,亦当如是。”
长者白佛:“如佛所说,四不坏信,我已具得。”
佛告长者“依于如是四不坏信,应修六念。”
长者白佛:“如此六念,我已具修。”时首长者即白佛言:“唯愿世尊,在此中食。”佛默然受请。日时已到,彼首长者为于如来设众肴膳,种种备具,清净香洁。设是供已,寻便奉施,合掌向佛,而作是言:“世尊出世,难可值遇。”佛为长者种种说法,示教利喜,从座而去。
时首长者如来去后,寻于其夜,身坏命终,生无热天。既生天已,即作此念:“我于今者,应往佛所。”作是念已,寻来佛所,光色倍常,照于祇洹,悉皆大明,顶礼佛已,却坐一面,身渗入地,譬如苏油。
佛告天子:“汝可化为粗身,当作住想。”时首天子受佛敕已,即便化作欲界粗形,不复渗没。佛告首天子言:“汝行几法不生厌足,身坏命终,生无热天?”
首天白佛:“我行三法,心无厌足,故得生天。见佛,听法,供养众僧,无厌足故,命终得生无热天上。”时首天子即说偈言:
我乐常见佛,不舍于听法,
供养比丘僧,受持贤圣法,
调伏贪嫉心,得生无热天。
时首天子说是偈已,欢喜顶礼,即从座没,还于天宫。
如是我闻:
一时,佛在舍卫国祇树给孤独园。时有一天,来至佛所,光色倍常,威光晖曜,遍照祇洹,悉皆大明,却坐一面,而说偈言:
七比丘解脱,生于无烦天,
尽于善受有,度世间爱着。
谁使度驶流? 而此驶流者,
死极得自在,甚难可得度。
谁救死罥弶? 出过天境界。
尔时,世尊以偈答曰:
优比罗建陀,第三佛羯罗,
跋直羯提婆,婆睺提毗纽,
如是等比丘,尽度于驶流。
能度死自在,尽断生死罥,
出过于天界,言说极深远,
难识难可解,所说无不善。
汝是何天耶? 来问我此事。
尔时,此天以偈答曰:
我不还此有,名为无烦天,
是故我尽知,七比丘解脱,
断弃于爱有,度世之缚结。
我生天先缘,今日当具说。
梵行尽于漏,迦叶优婆塞,
瓦师养父母,远离于淫欲,
迦叶及父母,爱答摩纳等,
彼是我亲友,我亦与彼昵。
净身守口意,尽住最后身,
如是诸大人,我共为善伴。
尔时,世尊复答天曰:“如是!如是。实如所说。
瓦师如尔言,本毗婆陵伽,
难提婆瓦师,迦叶优婆塞,
孝事于父母,梵行尽于漏,
彼与我亲友,我亦为彼亲。
如是诸大人,本日相亲近,
善修身口意,住于最后身。
尔时,彼天闻佛所说,欢喜顶礼而去。