昔佛在罗阅祇国,遣一罗汉名曰须漫,持佛发爪至罽宾南山中作佛图寺,五百罗汉常止其中,旦夕烧香绕塔礼拜。时彼山中有五百猕猴,见诸道人供养塔寺,即便相将至深涧边,负辇泥石效作佛图,竖木立刹币幡系头,旦夕礼拜亦如道人。时山水瀑涨,五百猕猴一时漂没,魂神即生第二忉利天上,七宝殿舍衣食自然。各自念言:“从何所来得生天上?”即以天眼自见本形,猕猴之身效诸道人戏作塔寺,虽身漂没神得生天。“今当下报故尸之恩。”各将侍从华香伎乐临故尸上,散华烧香绕之七匝。时山中有五百婆罗门,外学邪见不信罪福,见诸天人散华作乐绕猕猴尸,怪而问曰:“诸天光影巍巍乃尔,何故屈意供养此尸?”诸天人言:“此尸是吾等故身,昔在此间效诸道人戏立塔寺,山水瀑涨漂杀吾等,以此微福得生天上,今故散华以报故身之恩。戏为塔寺获福如此,若当至心奉佛世尊,其德难喻。卿等邪见不信正真,百劫勤苦无所一得,不如共往至耆阇崛山,礼事供养得福无限。”即皆欣然共至佛所,五体作礼散华供养。
诸天人白佛:“我等近世猕猴之身,蒙世尊之恩得生天上,恨不见佛,今故自归。”重白佛言:“我等前世有何罪行受此猕猴身?虽作塔寺身被漂杀。”佛告天人:“此有因缘不从空生,吾当为汝说其所由。乃往昔时有五百年少婆罗门,共行入山欲求仙道。时山上有一沙门,欲于山上泥治精舍,下谷取水身轻若飞,五百婆罗门兴嫉妒意,同声笑之:‘今此沙门上下翻疾亦如猕猴耳,何足为奇也?’如是取水不止,山水一来溺杀不久。”佛告诸天人:“尔时上下沙门,我身是也;五百年少婆罗门者,五百猕猴身是。戏笑作罪,身受其报。”
于是世尊即说偈言:
“戏笑为恶,已作身行,㘁泣受报,
随行罪至。”
佛告诸天人:“汝之近世虽为兽身,乃能戏笑起作塔寺,今得生天罪灭福兴。今者复来躬奉正教,从此因缘长离众苦。”佛说是已,五百天人即得道迹。其所共来水边五百婆罗门,闻罪福之报而自叹曰:“吾等学仙积有年数,未蒙果报,不如猕猴戏笑为福得生天上,佛之道德实妙乃尔。”于是稽首佛足愿为弟子。佛言:“善来比丘。”即成沙门,精进日修遂得罗汉道。
昔佛在舍卫国精舍之中,为诸天人说法。时国王第二儿名曰琉璃,其年二十,将从官属退其父王,伐兄太子自禅为王。有一恶名曰耶利,白琉璃王:“王本为皇子,时至舍夷国外家舍,看到佛精舍中,为诸释种子所呵,骂詈无有好丑。尔时见敕:‘若我为王,便启此事。’今时已到,兵马兴盛宜当报怨。”即敕严驾引率兵马,往伐舍夷国。佛有第二弟子名摩诃目揵连,见琉璃王引率兵士伐舍夷国以报宿怨,今当伐杀四辈弟子,念其可怜便往到佛所,白佛言:“今琉璃王攻舍夷国,我念中人当遭辛苦,我欲以四方便救舍夷国人:一者举舍夷国人着虚空中,二者举舍夷国人着大海中,三者举舍夷国人着两铁围山间,四者举舍夷国人着他方大国中央,令琉璃王不知其处。”佛告目连:“虽知卿有是智德,能安处舍夷国人,万物众生有七不可避。何谓为七?一者生,二者老,三者病,四者死,五者罪,六者福,七者因缘。此七事,意虽欲避不能得自在。如卿威神可得作此,宿对罪负不可得离。”于是目连礼已便去,自以私意取舍夷国人知识檀越四五千人,盛着钵中,举着虚空星宿之际。琉璃王伐舍夷国,杀三亿人已引军还国。于是目连往到佛所为佛作礼,自贡高曰:“琉璃王伐舍夷国,弟子承佛威神,救舍夷国人四五千人,今在虚空皆尽得脱。”佛告目连:“卿为往看钵中人不也?”曰:“未往视之。”佛言:“卿先往视钵中人众。”目连以道力下钵,见中人皆死尽,于是目连怅然悲泣愍其辛苦,还白佛言:“钵中人者今皆死尽,道德神力不能免彼宿对之罪。”佛告目连:“有此七事,佛及众圣神仙道士,隐形散体皆不能免此七事。”
于是世尊即说偈言:
“非空非海中,非隐山石间,
莫能于此处,避免宿恶殃。
众生有苦恼,不得免老死,
唯有仁智者,不念人非恶。”
佛说是时,座上无央数人闻佛说无常法,皆共悲哀念对难免,欣然得道逮须陀洹证。