昔者罗云未得道时,心性粗犷言少诚信。佛敕罗云:“汝到贤提精舍中住,守口摄意勤修经戒。”罗云奉教作礼而去,住九十日,惭愧自悔昼夜不息。佛往见之,罗云欢喜趣前礼佛,安施绳床摄受震越,佛踞绳床告罗云曰:“澡盘取水为吾洗足。”罗云受教为佛洗足。洗足已讫,佛语罗云:“汝见澡盘中洗足水不?”罗云白佛:“唯然见之。”佛语罗云:“此水可用食饮盥漱以不?”罗云白言:“不可复用。所以者何?此水本实清净,今以洗足受于尘垢,是以之故不可复用。”佛语罗云:“汝亦如是,虽为吾子国王之孙,舍世荣禄得为沙门,不念精进摄身守口,三毒垢秽充满胸怀,亦如此水不可复用。”佛语罗云:“弃澡盘中水。”罗云即弃。佛语罗云:“澡盘虽空,可用盛饮食不耶?”白佛言:“不可用。所以然者,用有澡盘之名,曾受不净故。”佛语罗云:“汝亦如是,虽为沙门口无诚信,心性刚强不念精进,曾受恶名,亦如澡盘不中盛食。”佛以足指拨却澡盘,澡盘应时轮转而走,自跳自堕数返乃止。佛语罗云:“汝宁惜澡盘恐破不?”罗云白佛:“洗足之器贱价之物,意中虽惜不大殷勤。”佛语罗云:“汝亦如是。虽为沙门不摄身口,粗言恶说多所中伤,众所不爱智者不惜,身死神去轮转三涂,自生自死苦恼无量。诸佛贤圣所不爱惜,亦如汝言不惜澡盘。”罗云闻之惭愧怖悸。佛告罗云:“听我说喻。昔有国王有一大象,猛黠能战,计其力势胜五百小象。其王兴军欲伐逆国,被象铁铠象士御之,以双矛戟系象两牙,复以二剑系着两耳,以曲刃刀系象四脚,复以铁挝系着象尾,被象九兵皆使严利。象虽藏鼻护不用斗,象士欢喜知象护身命。所以者何?象鼻软脆,中箭即死,是以不出鼻斗耳。象斗殊久出鼻求剑,象士不与,念此猛象不惜身命,出鼻求剑欲着鼻头,王及群臣惜此大象,不复使斗。”佛告罗云:“人犯九恶,唯当护口,如此大象护鼻不斗。所以然者,畏中箭死。人亦如是,所以护口,当畏三涂地狱苦痛。十恶尽犯不护口者,如此大象分丧身命,不计中箭出鼻斗耳。人亦如是十恶尽犯,不惟三涂毒痛辛苦。若行十善摄口身意,众恶不犯,便可得道长离三涂,无生死患。”
于是世尊即说偈言:
“我如象斗,不恐中箭,常以诚信,
度无戒人。譬象调伏,可中王乘,
调为尊人,乃受诚信。”
罗云闻佛恳恻之诲,感激自励克骨不忘,精进和柔怀忍如地,识想寂静得罗汉道。
昔佛在舍卫国祇树精舍,为四部弟子、天龙鬼神、帝王臣民敷演大法。时有长者居士,名曰呵提昙,来诣佛所,为佛作礼,却坐一面、叉手长跪白世尊曰:“久承洪化钦仰奉颜,逼私不获愿垂慈恕。”世尊令坐,即问所从来姓字为何?长跪答曰:“本居士种,字呵提昙,乃先王时为王调象。”佛问居士:“调象之法有几事乎?”答曰:“常以三事用调大象。何谓为三?一者刚钩钩口着其䩭靽,二者减食常令饥瘦,三者捶杖加其楚痛。以此三事乃得调良。”又问:“施此三事何所摄治也?”曰:“铁钩钩口以制强口,不与食饮以制身犷,如捶杖者,以伏其心,正尔便调。”曰:“作此伏者,为何所施用?”答曰:“如是伏已,可中王乘亦可令斗,随意前却无有挂碍。”又问居士:“正有此法?复有其异?”答曰:“调象之法正如此耳。”佛告居士:“但能调象复能自调。”即曰:“不审自调其义云何?唯愿世尊彰演未闻。”佛告居士:“吾亦有三事,用调一切人,亦以自调得至无为。一者至诚制御口业,二以慈贞伏身刚强,三以智慧灭意痴盖。持是三事度脱一切,离三恶道自致无为,不遭生死忧悲苦恼。”
于是世尊即说偈言:
“如象名护财,猛害难禁制,
系靽不与食,而犹慕逸象。
本意为纯行,及常行所安,
悉舍降结使,如钩制象调。
乐道不放逸,能常自护心,
是为拔身苦,如象出于陷。
“虽为常调,如彼新驰,亦最善象,
不如自调。彼不能适,人所不至,
唯自调者,能到调方。”
居士闻偈喜庆难量,内情解释即得法眼,听者无数皆得道迹。